Gekend voor zijn uniek geluid, gekke set-up en straffe cijfertjes; de vijfcilinder heeft bij elke échte autofan een zwak plekje geraakt. Hoewel het blok door het merendeel van de automerken links wordt gelaten, blijft Audi geloven in de vijf-in-lijn.

Meer nog, het viert dit jaar met volle teugen de 40e verjaardag van het blok. Wij vieren mee door tien belangrijke mijlpalen op te sommen.

1: De geboorte

Hoewel velen denken dat de Ur-Quattro het ontstaan van de vijfcilinder inluidde is niets minder waar. In 1976 ging Audi op zoek naar een aandrijving voor de topversie van haar 100. Daarbij vonden de ingenieurs een viercilinder niet statig genoeg. Een zes-in-lijn stond een tijdlang op de shortlist (BMW iemand) maar werd naar de prullenbak verwezen door zijn lengte en hoger gewicht op de vooras. Het heilige midden dan maar, waardoor de ingenieurs de EA 827 viercilinder van VW namen en er een 2.1-liter vijfcilinder van maakten. Met modern injectiesysteem goed voor 136 pk. De Audi 100 5E was geboren.

2: Oneven diesel

Niet veel later zag Audi in dat het motorconcept ook handig was voor dieselrijders. De ingenieurs gingen aan het werk en in 1978 verscheen de eerste 'diesel-vijf'. Een atmosferisch tweeliterblok met 70 pk en 122 Nm dat zich mocht neervlijen in de motorbaai van de 100 5D. Die was evenwel niet vooruit te branden met een sprint naar de honderd van 18,5 seconden, het karretje zat wel vol met karakter. En o ja, het verbruik van 7,7 l/100 km was ook niet afschuwelijk.

3: Aan de paddenstoel

Het duurde evenwel tot de jaren 80 voor de gevolgen van Woodstock zich lieten zien in de hersenpan van de ingenieurs bij Audi. Want al dat roken van groen spul en ruiken aan paddenstoelen bracht de 'Ur-Quattro' naar boven. Gekend door zijn hoekige proporties, befaamd door zijn technische specificaties; een permanente vierwielaandrijving die werd aangestuurd door een turbolader met intercooler. In 1983 beschikte de wide-track Sport quattro daardoor over een aluminium vijfcilinder met vier kleppen per cilinder en een vermogen van 306 pk. Meteen goed om de krachtigste productiewagen te zijn die Duitsland tot dan gebouwd had.

4: Rallylegende

De race-afdeling stond dan ook maar te popelen om de Quattro in ontvangst te mogen nemen om er helemaal loos op te gaan. Met als gevolg misschien wel de meest karaktervolle rallywagen die ooit deelnam aan de Group B-rally. De Audi Quattro Sport S1 beschikte over een turbogat van jewelste en een stevige 450 pk. Daarnaast zorgde het geluid ervoor dat fans van de rallywereld zo dicht mogelijk bij het ding wouden staan wanneer het voorbij knalde. Wat meteen ook de neergang van de Group B-rally inzette.

5: De krachtigste

Toch was de Sport S1 niet de krachtigste vijf-in-lijn die Audi creëerde. Die eer viel de IMSA GTO te beurt in 1989. De watte? Een op de Audi 90 gebaseerde racewagen die het moest maken in de GTO-reeks (IMSA GTO) op Noord-Amerikaanse bodem. Met een geblazen blok van 2.2-liter groot maar evenwel goed voor 720 pk. Koppel dat aan het gewicht van zo'n 1.200 kilogram en het is geen verrassing dat chauffeurs zoals Walter Röhrl er hun handen vol mee hadden. Top? 310 km/u. Alsjeblieft.

6: Porsche invloeden

Halverwege jaren 90 paniek in het Duits autoland. Want Audi zat met een overschot aan 80's Avant (wegens teleurstellende verkoopcijfers) en familiegenoot Porsche stond op het randje van failliet. Daarom besloten ze de handen in elkaar te slaan om de ultieme stationwagen te creëren. Het resultaat heette RS2 en beschikte over een door Porsche onder handen genomen vijf-in-lijn met 315 pk en 410 nm. Koppel dat aan de afstelling van het onderstel door Porsche en circuitrijders begrepen niet waarom ze het snot voor de ogen werd gereden door een stationwagen. Al zouden de Porsche-spiegels een stiekeme weggever moeten zijn.

7: Op grote voet

1994, niet enkel het jaar waarin de strafste stationwagen tot dusver het levenslicht zag, ook luidde dat jaar meteen het einde in van de vijfcilinder. Met de komst van de eerste generatie A4 had Audi namelijk het gevoel dat ze aan de limiet zaten van het technologisch kunnen van de vijf. Merken rondom gingen ook steeds groter waardoor de voorkeur werd gegeven aan technisch veel simpelere V6-motoren. Drie jaar later verdwenen dan ook de laatste vijfers uit de lijsten.

8: Radio TT RS

De complete vijf-in-lijn-radiostilte duurde maar liefst 10 jaar. Want eind de jaren 2000 begonnen de geruchten op te borrelen dat Audi terug met het idee van een vijf-in-lijn zat. En jawel, in 2009 een comeback van jewelste, want de TT RS kreeg een 2.5-liter geblazen vijfcilinder aan boord die werd ontwikkeld door de jongens van quattro GmbH en dwars werd gemonteerd. Goed voor 340 pk en 450 nm. Een lieveling bij de amateurcoureurs dankzij de lineaire krachtontplooiing en geluid dat je uit de duizenden kon herkennen.

9: 7 kamp

Het ziet er naar uit dat de vijfcilinder jarenlang links laten liggen haar vruchten heeft afgeworpen. Want de verloren vrucht werd zo gesmaakt dat sinds de revival in 2009 het motorblok al elk jaar op rij de prijs won voor 'Engine of the Year' in zijn klasse. Je kan Audi dan wel betichten van op veilig te spelen, de vijf-in-lijn toont aan dat er toch nog wat lef zit achter de façade.

10: En nu?

Downsizing en eco-maatregelen zetten stevig wat druk op de ontwikkeling van de vijf-in-lijn, al gaat Audi onvermoeid verder. Meer nog, de laatste incarnatie van het blok geeft in liefst drie modellen van jetje; de RS Q3, RS 3 Sportback en TT RS. In z'n strafste trim goed voor 400 pk. Nu Audi na dieselgate echter helemaal mee moet in de 'electrificering' en 'hybride-isering' van de VAG-groep is het maar de vraag of de vijfcilinder zijn vijftigste verjaardag haalt bij Audi. Genieten zolang het nog kan!